© All rights reserved to Marks Kraam
De Noorse fabriek Tomte, Noors voor dwerg, miniatuur dus, produceerde vanaf eind
jaren 50 vinyl auto’s. Als mallen werden Dinky toys en Gorgi toys gebruikt. Je hebt
ze in twee maten, ongeveer 1:18 en 1:43, het laatste is de Dinky toy grootte. Je
hebt ze in het blauw, groen, doorgaans het zeldzaamst, geel en rood. De waarde is
niet hoog, er zijn er honderdduizenden gemaakt en slijten deden ze niet. Waarde is
tussen de 2 en 10 euro maar veel vaker 2 als 10. Uitzondering zijn de veel grotere
1:18 auto’s die zijn tussen de 10 en ongeveer 50 euro. Maar er is baas boven baas,
de Tomte op de foto, een VW pick up met twee
mannetjes er in, essentieel, die ongeveer
400 euro waard is. Het toppertje uit stavanger.
Zoals zo vaak geven de Noren zelf
de hoogste prijzen, op zoek naar hun verleden.
Dinky toys is een verzamelnaam geworden voor kleine 1:43 schaal autootje's. Bij echte
Dinky toys staat Dinky toy aan de onderkant vaak met een nummer. Verder made in England
of made in France. De eerste Dinky toys kwamen in 1930 op de markt, gemaakt door
Frank Hornby, toen al een legende door meccano, waanzinnig populair in de eerste
helft van de 20ste eeuw, en de Hornby treinen. Dinky toys waren oorspronkelijk bedoeld
voor bij die treinen.
Voor de oorlog hadden de Dinky toys geen bodemplaat, na de oorlog
wel, gepopnageld.
Dinky toys van voor de oorlog zijn zeldzaam, het overgrote deel
van de Dinkies die u tegenkomt zijn uit de jaren 50 en 60. Dinky toys, op de allereerste
na, zijn gemaakt van zamak, voornamelijk zink met een beetje aluminium, magnesium
en koper. Ze zijn zo populair doordat het heel getrouwe en zorgvuldige replica’s
zijn van de echte auto’s.
Speelgoed
In 1956 kwam Corgi toys op de markt, ook Engels Het verschil zit hem in de humor, Dinky is serieus, corgi heeft grapjes.
Dinky ging er vanuit dat kinderen kleine volwassenen waren, corgi benaderde kinderen meer als kinderen. Zie de foto van de honden club, honden in een auto, vrolijke kleurtjes, een bewegend hologram van een teckel voorop. Corgi maakte ook replica’s van tv series zoals de batmobil en the green hornet. Bekend is circus chipperfield, een serie met allerlei circus voertuigen, met daarin onder andere de circus dieren.
Hoewel corgi leuker is dan Dinky, en zeker gedurende de midden jaren 60 ook groter, is het niet duurder, dus verzamelen maar zou ik zeggen.
Corgi maakt tegenwoordig replica’s van hun klassieker's, go for the real stuff. Wel moeilijk met al die kleine frutseltjes die Corgi bij hun autootjes leverde.
Het Duitse Schuco was een gerenommeerde speelgoed fabriek, gespecialiseerd in blik en opwind speelgoed. Hoewel ze al speelgoed maakten in het begin van de 20ste eeuw concentreer ik me hier op Schuco Varianto, dit is gemaakt van 1951 tot 1966. Het waren opwind autootjes of autootjes op batterij die over veren reden. Die veren waren vergelijkbaar met trein rails alleen waren de mogelijkheden veel groter. Onder de auto zit een middelste wiel die je op de veer zet. Je windt de auto op en gaan met die banaan, er zit ook een snelheidsregel palletje op. Het is ook mogelijk om de Varianto’s uit de hand te besturen. Er zijn een stuk of tien autotypen, de limousine, de cabriolet, de station, bus, vrachtwagen, kever, zowel de politie als burger uitvoering, brandweerauto en dergelijke. Verder zijn er een aantal prachtige accessoires, benzinestations, cafetaria, tolhuisje en stoplichten, doorgaans ook van blik.
Tekno is een in 1928 opgerichte Deense miniaturen fabriek, ze maakten en maken autootjes
in een schaal van 1;50. Oorspronkelijk bedoeld als speelgoed, de laatste pak weg
35 jaar zijn ze over gegaan op het maken van vrachtwagens als collectibles en ook
wel als promotiemateriaal. Geliefd bij de vele vrachtwagenchauffeurs die ons land
rijk is, helaas niet bij mij. Ik houd van de oude Tekno’s bedoeld als speelgoed.
Op de 1 of andere manier leuker dan Dinky Toy, misschien door de onderkant waar je
de aandrijfas nog ziet, anders dan het standaard Dinky plaatje. Tekno’s zijn wat
kwetsbaarder bijvoorbeeld omdat de koplampen er nog wel eens uitvallen.
Op de foto
een MG A met het mooie Tekno doosje en daarnaast een roman holiday Vespa scooter.
De hedendaagse Tekno vrachtwagens hebben soms verbazingwekkend hoge prijzen, afhankelijk
van het bedrijf. Gezocht is bijvoorbeeld de Puul garnalenpel vrachtwagen.
Ja ja ik vind het ook onbegrijpelijk.
LION toys, de nederlandse dinky.
In 1946 werd door Arie van Leeuwen, what’s in the name, Lion Toys opgericht.
De eerste jaren maakte men HO en O rails van blik. Toen de Duitsers dit langzaam maar zeker weer zelf gingen doen schakelde Arie midden jaren 50 over op autootjes in Dinky 1 : 48 formaat.
Arie probeerde modellen te maken van veel voorkomende auto’s die er nog niet waren, de kever, het zogenaamde ovaaltje, de renault 4, de oude, niet het vierkante model, DKW en dergelijke. Maar al snel maakten de bekende fabrieken ook die modellen en ging Arie zich vooral concentreren op DAF, zowel de personenauto’s als de vrachtwagens. Daarnaast maakte hij promotiemateriaal voor bedrijven, bijvoorbeeld van Gend en Loos.
De eerste DAF vrachtauto’s, bijvoorbeeld de A50, zijn erg mooie modellen, net als de torpedo. Later zijn ze weer in productie genomen, de oudere zijn van de nieuwere te onderscheiden door de plastic binnenkant van de wielen bij de nieuwere.
Arie was een goede mallenmaker, zijn auto’s waren getrouwe kopien, verder had hij de beschikking over een goede spuitgiet machine in Nistelrode wat uiteindelijk kwalitatief prima autootjes opleverde. Net als de dinkies waren de modellen van ZAMAK, voornamelijk Zink met Alluminium, MAgensium en Koper, er zit dus geen ijzer of lood in wat ook wel gedacht wordt.
Lion toys bestaat nog steeds, de fabriek staat in Uden, en nog steeds maken ze vooral DAF vrachtwagens, voornamelijk promotiemateriaal voor bedrijven, vergelijk Tekno.
Mijn voorkeur gaat natuurlijk uit naar de oudjes, waar Arie zelf de mallen van heeft gemaakt en waar de bandjes door mevrouw Dora Verhoeven er persoonlijk zijn op gezet. In die tijd was het ook nog wel speelgoed, hoewel Lion Toys altijd verzamelaars heeft getrokken, maar het was toch ook Arie zijn bedoeling dat er mee gespeeld werd, zie ook de vrolijke kinderkleuren.
De huidige Lion Cars zijn auto’s die nog maar zelden uit de doos komen.
Behalve autootje's heb je ook straatmeubilair, lantaarnpalen, verkeersborden, benzinepompen,
poppetjes, telefooncel, noem maar op. Eerst zijn ze sober later komt er meer overdaad
aan, plastic ramen, vering, deurtjes die open kunnen en meer van die fratsen.
De
waarde van Dinky toys wordt overschat. Alles hangt af van de staat. Goede staat is
gemiddeld tot max 40 euro, en vanaf daar gaat het snel naar beneden. Nieuwstaat in
doos doet het dubbele, maar er zijn veel replica doosjes. Het gaat dan om de modellen
na de oorlog tot ongeveer 1965. Daarna wordt het minder waard, en in de jaren 70
is er een hoop gekwakkel en het eind van Dinky toys. Er zijn er heel veel gemaakt,
maar productie aantallen zijn er niet. Er zijn ook door marktplaats nog veel op de
markt, en het zijn vooral de ouderen die de auto’s uit hun jeugd verzamelen dus prijzen
dalen en zijn al hard aan het dalen!!
De auto’s zijn makkelijk te herkennen want er staat altijd Schuco onder, doorgaans
made in western Germany of made in the US zone of Germany. Verder zien ze er wat
barok uit, Gotham city achtig ( Batman), als de audi TT die ongetwijfeld ook een
beetje door Schuco is geïnspireerd. De Duitse ontwerpers kennen ze allemaal uit hun
jeugd of de jeugd van hun vader.
Prijzen variëren sterk, de auto’s heten niet voor
niets Varianto. Als de staat goed is beginnen we met 30 euro voor de rode limousine
of de blauwe lasto. De cabriolet's zijn het duurst, rond de 100 euro. Maar een olijfgroene
limo levert ook veel op. De autootjes zijn gemaakt in allerlei kleurtjes waarvan
de 1 zeldzamer is dan de ander.
Accessoires beginnen met 50 euro, daarnaast zijn er
giftsets, prijzen zijn zeer variabel, zitten er autootjes in dan wordt het optellen.
Het
is een leuk verzamelobject maar aan de prijs. Ga voor de opwindautootjes, niet voor
die op batterijen.